Het Vrijheidsplein (Szabadság tér in het Hongaars) in Boedapest werd aan het einde van de negentiende eeuw aangelegd. Het plein wordt begrensd door monumentale gebouwen die symbool staan voor de indertijd groeiende weelde van de stad.

Újépület Boedapest in 1895

Geschiedenis Het Vrijheidsplein werd een symbool van de repressie van de Hongaarse revolutie van 1848 – 1849 om twee redenen: het werd “vrijheidsplein” genoemd en het was
gebouwd op het terrein van de Újépület (het nieuwe gebouw), waar de gevangenissen en stallen van de Oostenrijkse militaire stond tot eind 1897. Veel rebellen in de verloren revolutie van 1848-1849 werden opgesloten of geëxecuteerd in de Újépület. Ook Lajos Batthyány, die tijdens de Hongaarse revolutie eerste minister was, werd hier geëxecuteerd door Oostenrijkse troepen op 6 oktober 1849. De vernietiging van het Újépület gebouw kan worden gezien als ultieme poging tot het verwijderen van een regime van de Habsburgers en tegelijkertijd het verwijderen van de herinnering aan de nederlaag in de nationale revolutie in 1849.
Kort na het Oostenrijks-Hongaarse compromis van 1867 werden plannen gesmeed om het gebouw af te breken maar het duurde uiteindelijk tot het eind van de 19e eeuw, rond 1897 – 1899, dat de kazerne uiteindelijk moest wijken voor een nieuw plein, Szabadság tér.

Beursgebouw (Tőzsdepalota) Boedapest

Beursgebouw Twee enorme gebouwen aan het Vrijheidsplein werden ontworpen door de Hongaarse architect Ignác Alpár, die ook bekend staat vanwege het door hem ontworpen Vajdahunyad Kasteel, een sprookjesachtig kasteel dat tussen de bomen aan de rand van het meer in Városliget (Stadspark) ligt.
Beide gebouwen aan het Vrijheidsplein, die tegenover elkaar staan, werden in 1905 voltooid. Het voormalige beursgebouw (Tőzsdepalota), staat aan de westelijke kant van het Vrijheidsplein. Het is ontworpen in neoclassicistische stijl met Jugendstil versieringen. Deze versieringen zijn vooral zichtbaar op het indrukwekkende portaal van het gebouw, dat bekroond wordt met tempelachtige torens. In 1948 werd de beurs door de Communisten gesloten en werd het gebouw het hoofdkantoor van de Hongaarse Televisie.

Hongaarse Nationale Bank Het andere gebouw van Ignác Alpár, aan de
oostelijke kant van het plein, is tegenwoordig de Hongaarse Nationale Bank (Magyar Nemzetí Bank).
Het bouwwerk werd in de laat-classicistische stijl gebouwd en bevat aan de buitenkant mooie
kalkstenen reliëfs gemaakt door de beeldhouwer Károly Sennyei. De reliëfs hebben “handel en economie” als onderwerp.

Amerikaanse Ambassade Een ander interessant gebouw aan het Vrijheidsplein is tegenwoordig de ambassade van de Verenigde Staten. Dit gebouw werd in 1900 gebouwd nadat het was ontworpen door de architecten Aladár Kármán en Gyula Ullman. Oorspronkelijk was het gebruikt door de Hongaarse kamer van koophandel. Sinds 1935 is de Amerikaanse Ambassade hier gevestigd.
Achter het ambassadegebouw, aan de Hold straat, staat het vermeldenswaardige hoofdgebouw van de Postspaarbank. Het werd ontworpen in art nouveau stijl door de architect Ödön Lechner. De gevel is versierd met motieven van bloemen en bijen, die de activiteiten van de bank symboliseren. De kroonlijst is prachtig evenals het dak met kleurrijke majolica-tegels.

Sovjetmonument Een van de zeldzame overblijfselen van de Sovjets in Boedapest staat op een prominente plaats in het midden van het Vrijheidsplein. Het monument werd door Károly Antal gebouwd en eert de soldaten van het Rode Leger die omkwamen in 1944-1945 tijdens de bevrijding van Boedapest. Het monument bestaat uit een obelisk met een schild waarop de Communistische hamer en sikkel zijn afgebeeld. Aan de voet van het monument is een reliëf te zien met strijdende Sovjetsoldaten.
Bovenop de obelisk ziet u een vijfpuntige Communistische ster. Vele Hongaren zijn tegenwoordig niet erg gelukkig met het monument en zouden het liever zien verdwijnen.
Het is niet enkel een herinnering aan de Sovjetbezetting maar bovendien staat het ook nog pal op de plaats van een vroeg 20e eeuws monument dat hier werd opgericht uit protest tegen het Verdrag van Trianon uit 1920, waardoor Hongarije twee derde van zijn oppervlakte
moest afstaan.

Andere Monumenten Voor de Hongaarse Nationale Bank staat een standbeeld van de
Amerikaanse generaal Harry Bandholtz, die op 5 oktober 1919 Roemeense troepen verhinderde het Hongaars Nationaal Museum te plunderen.
In 2011 werd een beeld van voormalig president van America Ronald Reagan, op het plein onthuld. Het bronzen beeld, gemaakt door de Hongaarse beeldhouwer Istvan Mate, eert Reagan voor zijn rol in het beëindigen van de Koude Oorlog.

Terug naar het hoofdartikel over Boedapest.

Bronnen:

• “The Places of Memory in a Square of Monuments: Conceptions of Past, Freedom and History at Szabadság Tér”, 2012, Erik Thorstensen.